zaterdag 31 december 2011

De Top der Toppen

Het eerste singletje dat ik ooit kocht: Bohemian Rhapsody in 1975, meteen nadat het op de radio te horen was geweest.

1. Queen: Bohemian Rhapsody (1975)
2. Eagles: Hotel California (1977)
3. Deep Purple: Child in Time (1970)
4. Boudewijn de Groot: Avond (1997, oorspr. 1973)
5. Led Zeppelin: Stairway to Heaven (1971)
6. Adele: Someone Like You (2011)
7. Pink Floyd: Wish You Were Here (1975)
8. Coldplay: Clocks (2003)
9. Coldplay: Viva la Vida (2008)
10. Bruce Springsteen: The River (1980)

Uit de hoogst genoteerde popsongs uit de Top 2000 van 2011 valt een aantal conclusies te trekken, zoals:
- Een tophit kan nog altijd beter in het Engels dan in het Nederlands zijn
- De meest memorabele popmuziek werd in de jaren ’70 gemaakt
- Creatieve nummers kennen regelmatig een wisseling in tempo en/of melodie.
Wat echt opvalt aan de lijst is dat de meeste teksten NIET over de liefde gaan. Het lied van Boudewijn de Groot gaat het duidelijkst wèl over de liefde, de song van Adele gaat min of meer over een verloren liefde. Het lied van Springsteen is eerder een life story dan een love story. Voor alle andere nummers geldt zeker: dit gaat niet over de liefde maar over iets anders. Het tweede dat opvalt is echter het cryptische karakter van de songteksten, want waar gaan nu met name Viva la Vida, Wish You Were Here, Stairway to Heaven, Child in Time, Hotel California en Bohemian Rhapsody over? Niet ongeveer, maar precies?
Waar de songs precies over gaan, daar worden soms uitvoerige discussies over gevoerd. Gaat Child in Time over het dochtertje van Ian Gillan dat door een blinde gek was doodgeschoten? Wat voor hotel is dat Hotel California eigenlijk? Ik heb dit nummer jaren gehoord zonder bewust naar de tekst te luisteren: ik dacht gewoon een vrolijk liedje over een hotel. Luisteren de meeste Nederlanders zo oppervlakkig als ik naar een Engelstalig lied? Had het lied net zo goed in het Italiaans kunnen zijn, of had de zanger net zo goed lalala kunnen zingen? Gaat het de Nederlanders meer om de melodie dan de tekst? Ik denk het eerlijk gezegd niet. We accepteren niet alleen dat een songtekst enigszins duister is, we kunnen het ook erg waarderen. Toen ik eenmaal beter naar Hotel California ging luisteren, raakte ik ervan overtuigd dat het over een spookhotel ging. Het hotel werd bewoond door geesten. Je komt er te wonen, als je overleden bent: “You can checkout any time you like, But you can never leave!” In werkelijkheid is Hotel California echter een commentaar op de Amerikaanse muziekindustrie in de jaren zeventig: het was een komen en gaan van artiesten in Californië (Los Angeles, Hollywood), de staat leek wel een groot hotel. Over die context-informatie moet je wel kunnen beschikken, om het lied goed te kunnen interpreteren.
Viva la Vida gaat in het algemeen over machtswisselingen: over de koning die zijn troon verliest en over revolutionairen. De tekst heeft opvallend veel referenties naar de Bijbel en het christendom. Wish You Were Here gaat over het verlies van vriend en bandlid Syd Barrett, de briljante zanger en componist die langzaam wegzakte in psychoses. Over het verlies van Syd Barrett gaan ook andere songs van Pink Floyd: Dark Side of the Moon en Shine On You Crazy Diamond. Child in Time van Deep Purple is een anti-oorlogssong, meer specifiek gericht tegen de Vietnamoorlog. Stairway To Heaven heeft behoorlijk cryptische lyrics, maar het komt er in elk geval op neer dat een materialistische vrouw er achter komt dat ze zichzelf geen trap naar de hemel kan kopen.
Een veelbesproken raadselachtige songtekst is die van Bohemian Rhapsody. Het is duidelijk dat het verhaal begint met een misdaad: de spreker heeft iemand doodgeschoten. Het is echter al niet zeker of deze moord letterlijk of metaforisch bedoeld is. Wat er hierna allemaal gebeurt, is onzeker. Wordt de misdadiger gevangen, wordt hij ter dood veroordeeld en ontbrandt er een strijd over de vraag of hij naar de hemel of de hel gaat? Zijn de duivels en goden die strijden om zijn ziel visioenen of realiteit? Welke rollen spelen hier Scaramouche, Galileo, Figaro, Bismilah en Beelzebub precies? Zanger Freddy Mercury heeft regelmatig geantwoord dat het om een scherts-opera gaat en dat de woorden vooral op de klank waren geselecteerd: men moet er helemaal geen precieze betekenis in willen zien.